علت بوی بد دهان چیست؟ بررسی روش های درمان و پیشگیری از آن
بوی بد دهان یا هالیتوزیس (halitosis) به شرایطی اطلاق می‌شود که بوی نامطبوع شدیدی از میان دندان ها و لثه احساس شود. بوی بد دهان تحت تاثیر عوامل مختلفی ایجاد می‌شود و در بیشتر از ۹۵% مواقع دلیل جدی نداشته و با اقدامات ساده مثل تغییر سبک زندگی و اصلاح رژیم غذایی قابل درمان است اما گاهی اوقات بوی نامطبوع دهان از نشانه‌های مشکلات جدی مثل سرطان، بیماری‌های گوارشی، ریوی، گوش و حلق و بینی و …. است و برای درمان آن باید به پزشک متخصص مراجعه کرد.
اگر فرد حساسیت شدیدی روی بوی دهان و دندان خود داشته و بدون هیچ علامتی تصور کند که دهانش بوی آزاردهنده‌ای می‌دهد احتمالا دچار هالیتوفوبیا (Halitophobia) یا ترس از بوی بد دهان شده که حتما در این شرایط باید برای درمان از روانپزشک و روانشناس کمک گرفت.
بوی بد دهان چیست؟
انتشار بوی نامطبوع و آزاردهنده از میان لثهها و دندانها هالیتوز نام دارد، در بیشتر از ۹۹% مواقع هالیتوز توسط اطرافیان یا خود بیمار به راحتی حس می‌شود اما گاهی اوقات این عارضه به صورت خفیف همراه علائم دیگری در ناحیه دندانها و لثه بروز پیدا می‌کند و دندانپزشک برای تشخیص دقیق آن از معاینات و آزمایش‌های تخصصی کمک می‌گیرد.
علائم هالیتوز
- بوی نامطبوع دندانها و لثه
- سفت شدن بافت لثه
- خونریزی لثه
- وجود پلاک روی دندانها
- متورم شدن‌گره‌های لنفاوی به علت تورم
- درد گلو و بینی
- خشکی دهان
- سفتی و خشکی زبان
- سوزش لثه و زبان
- ایجاد پوشش روی زبان
- احساس ترشی یا تلخی در دهان
روش‌های تشخیص هالیتوز
- هالیمتر: تست بررسی میزان سطح سولفور توسط دندانپزشک
- کروماتوگرافی گاز: بررسی سولفید هیدروژن، متیل مرکاپتان و دی متیل سولفید
- آزمون بی‌ان‌ای‌آِ: بررسی میزان رشد باکتری‌های تولیدکننده بوی بد دهان
- تست بتا گالاکتوزیداز: اندازه‌گیری سطح آنزیم بتا گالاکتوزیداز دهان
علت بوی بد دهان چیست؟
حدود ۹۵% از علت بوی بد دهان به عادات غلط سبک زندگی، بیماری‌های داخلی و عدم رعایت بهداشت دهان و دندان مربوط می‌شوند. در ادامه ۴۸ تا از رایج‌ترین دلایل ایجاد بوی بد دهان مرور شده است، بخشی از علت‌های ایجاد بوی بد دهان با اعمال اصلاحات کوچک در سبک زندگی و ترک عادات غلط برطرف می‌شوند اما دلایلی که با بیماری‌‌ها ارتباط دارند با درمان‌های خانگی قابل حل شدن نیستند و برای درمان ریشه‌ای آن‌ها باید از پزشک متخصص کمک گرفت.
۴۷ علت رایج بوی بد دندان
۱.عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
عدم رعایت بهداشت دهان و دندان یکی از شایع ترین علل بوی بد دهان است. پلاک دندان، یک لایه چسبناک از باکتری‌ها است که روی دندانها تشکیل می‌شود. اگر پلاک از بین نرود، می‌تواند منجر به پوسیدگی دندان و بیماری لثه شود. پلاک همچنین می‌تواند باعث ایجاد بوی بد دهان شود.
باکتری‌های موجود در پلاک از بقایای غذا تغذیه می‌کنند و مواد شیمیایی تولید می‌کنند که بوی بد دهان ایجاد می‌کنند. این مواد شیمیایی می‌توانند به عمق بافت‌های دهان نفوذ کنند و حتی پس از مسواک زدن و نخ دندان کشیدن، بوی بد دهان را ایجاد کنند.
علاوه بر پلاک دندان، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان می‌تواند منجر به موارد زیر شود که می‌توانند باعث بوی بد دهان شوند:
- پوسیدگی دندان: پوسیدگی دندان می‌تواند باعث ایجاد حفره‌هایی در دندانها شود که می‌توانند محل مناسبی برای رشد باکتری‌ها باشند. این باکتری‌ها می‌توانند مواد شیمیایی تولید کنند که بوی بد دهان ایجاد می‌کنند.
- بیماری لثه: بیماری لثه می‌تواند باعث التهاب و تورم لثهها شود. این التهاب می‌تواند باعث ایجاد بوی بد دهان شود.
- تجمع جرم دندان: جرم دندان، یک لایه سفت و قهوه‌ای رنگ از باکتری‌ها و سایر مواد است که روی دندانها تشکیل می‌شود. جرم دندان می‌تواند باعث ایجاد بوی بد دهان شود.
۲.مصرف دخانیات مثل سیگار و قلیون
۳.رژیم غذایی غلط
۴.خشکی دهان به علت عدم ترشح کافی بزاق
۵.سرطان دهان
۶.مصرف داروهای ضد حساسیت
۷.مصرف داروهای ضد افسردگی
۸.التهاب مری
۹.عفونت ایمپلنت
۱۰.سرطان ریه
۱۱.نارسایی قلبی
۱۲.ذات الریه
۱۳.استفراغ
۱۴.سرماخوردگی
۱۵.صرع
۱۶.هپاتیت
۱۷.ترشحات پشت حلقی
۱۸.آلرژی
۱۹.فتق دیافراگم
۲۰.بارداری
۲۱.نامرتب بودن دندانها
۲۲.چرخه قائدگی
۲۳.خالی ماندن معده
۲۴.ارتودنسی
۲۵.استفاده از دندان مصنوعی
۲۶.عفونت لوزه‌ها
۲۷.رشد دندان عقل نهفته زیر لثه
۲۸.پوسیدگی دندانها
۲۹.اختلالات خون
۳۰.عوارض بعد از عمل بینی
۳۱.رفلاکس معده
۳۲.عفونت لثه
۳۳.مصرف نوشیدنی‌های الکلی
۳۴.جرم‌گرفتن دندانها
۳۵.رژیم غذایی کم کربوهیدرات
۳۶.استرس و اضطراب
۳۷.عفونت بینی
۳۸.عفونت گلو
۳۹.نارسایی کبد
۴۰.نارسایی کلیه
۴۱.غلظت بالای اوره
۴۲.عفونت سینوزیت
۴۳.دیابت کنترل نشده
۴۴.انسداد روده
۴۵.بازماندن دهان زمان خواب
۴۶.عفونت معده
۴۷.سردی معده
هم چنین در رابطه با دلیل بوی بد دهان توجه شما را به پاراگراف زیر از clevelandclinic نیز جلب می کنیم:
The most common cause of halitosis is poor oral hygiene. Without proper oral hygiene — like brushing, flossing and routine dental cleanings — harmful bacteria invade your mouth and multiply out of control. This can lead to several oral health issues like halitosis, cavities and gum disease.
راه های درمان بوی بد دهان
در صورتی که بهداشت دهان و دندان تان را کاملا رعایت می‌کنید اما با عارضه بوی بد دهان مواجه شده‌اید برای درمان بوی بد دهان اول باید به دندانپزشک مراجعه کنید تا وضعیت سلامت لثه و دندانها بررسی شوند و در صورت وجود بیماری‌های لثه و دندان اقدام پزشکی صورت بگیرد اما اگر بعد از معاینه توسط دندانپزشک مشکلی در دندانها و لثه مشاهده نشد باید برای بررسی مشکلات گوش و حلق و بینی، سیستم تنفسی و سیستم داخلی به متخصصین مربوطه مراجعه کنید.
اگر شرایط مراجعه به پزشک برای درمان بوی بد دهان وجود نداشته باشد می‌توان برای مدت کوتاه از روش‌های خانگی و طب سنتی برای از بین بردن بوی بد دهان کمک گرفت البته فراموش نکنید که این روش‌ها تنها در صورتی مفید خواهند بود که بوی بد دهان منشا بیماری داخلی نداشته باشد چون در این‌صورت برای درمان کامل بوی بد دهان اقدام حرفه‌ای پزشکی نیاز است.
رفع بوی بد دهان ناشی از خرابی دندان
در صورتی که بوی بد دهان و دندان ناشی از خرابی دندانها باشد دندانپزشک پس از معاینه و پیدا کردن مشکل اصلی دندانها برای درمان و برطرف کردن منشا اصلی ایجاد بوی نامطبوع دندانها اقدام می‌کند و پس از برطرف کردن مشکل خرابی دندانها بوی بد دندان و دهان نیز از بین خواهد رفت.
۸ مشکل دندانی رایج منشا بوی بد دهان
- جرم گرفتگی و تجمع پلاک‌ها
- پوسیدگی
- عفونت
- دندان عقل نهفته
- مال اکلوژن
- دندان شکسته
- ساییدگی مینای دندان
- دندان قروچه و….
درمان دارویی برای رفع بوی بد دهان
یکی از اقدامات درمانی رایجی که برای از بین بردن بوی بد دهان توسط دندانپزشکان پیشنهاد داده می‌شود استفاده از قرص‌ها و داروهای مفید برای از بین بردن منشا باکتری‌های تولید کننده بوی نامطبوع در دهان است، قرص‌های درمان بوی بد دهان حتما باید توسط متخصص پس از معاینه دقیق دهان و دندانها و ریشه‌یابی علت بوی بد دهان تجویز شوند و مصرف خودسرانه این داروهابه علت احتمال ایجاد عوارض دردسرساز به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.
قرص‌های درمان بوی بد دهان
- هیدروکسید منیزیم
- مترونیدازول
- اشتوتزن
- لاکتوگام
- کلرهگزیدین
- کلرید سیتیل پیریدینیوم
- مترونیدازول
- لاکتوگام
درمان خانگی بوی بد دهان
در بسیاری از مواقع، بوی بد دهان از عوامل پیش پا افتاده‌ای مثل عادات روزمره مضر برای سلامت دهان و دندانها، سبک زندگی غلط، ایجاد تغییرات ناگهانی در رژیم غذایی روزانه، بی‌توجهی به بهداشت دهان و دندان و ….. نشات می‌گیرد، در چنین شرایطی می‌توان به کمک اقدامات درمانی ساده و راحت در خانه بوی بد دهان را در زمان کوتاه از بین برد.
روش‌های درمان خانگی بوی بد دهان
- مسواک زدن اصولی بعد هر وعده غذایی
- استفاده از دهانشویه برای ضد عفونی دهان
- نخ دندان کشیدن برای از بین بردن تکه‌های غذا میان دندانها
- استفاده از خمیردندان‌‌های حاوی فلوراید برای ضد عفونی دندانها
- مسواک زدن پرزهای زبان و کام دهان
- خوردن ۲ الی ۳ عدد سیب تازه متوسط در طول روز
- جویدن کرفس تازه برای افزایش بزاق دهان
- خوردن ماست خنک بدون مواد نگه‌دارنده
- پرهیز از خالی نگه‌داشتن معده برای مدت طولانی
- تمیز کردن منظم پروتزهای دندانی
- مصرف منظم آب برای جلوگیری از خشکی دهان
- افزایش مصرف محصولات دارای روی
- نوشیدن حداقل ۳ لیوان شیر در طول روز
- افزایش مصرف سیزیجات
- کاهش مصرف فست فود
- جویدن آدامس‌های خوشبو بعد از غذا
- استفاده از اسپری‌های خوشبو کننده دهان
- استفاده از قرص‌های جویدنی خوشبو کننده دهان
- پرهیز از خوردن غذاهای اسیدی و چرب
- پرهیز از مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار با معده خالی
- عدم زیاده روی در مصرف شیرینی جات
- کاهش مصرف سیر و پیاز
درمان گیاهی بوی بد دهان
روش‌های درمانی گیاهی از بین بردن بوی بد دهان به علت داشتن عملکرد سریع در از بین بردن بوی نامطبوع دهان، نداشتن عوارض دردسرساز، قیمت مناسب و امکان دسترسی و استفاده راحت جزو محبوب‌ترین روش‌های از بین بردن بوی دهان محسوب می‌شوند.
روش‌های درمانی گیاهی از بین بردن بوی بد دهان
- دهانشویه با مخلوط سرکه و آب سرد
- جویدن جعفری یا نعنای تازه
- نوشیدن ترکیب سرکه، یک قاشق عسلو یک لیوان آب گرم
- دهانشویه با نصق قاشق چایخوری زغال چوب فعال
- دهانشویه با ترکیب روغن نارگیل و آب گرم
- دهانشویه با ترکیب نمک اپسوم و یک لیوان آب گرم
- غرغره ترکیب ۱ فنجان آب و ۳ قطره روغن اوکالیپوتوس
- جویدن ۱ قاشق چایخوری روغن رازیانه
- شستن دهان با ترکیب آب زنجبیل و آب گرم
- جویدن ۲ قاشق چایخوری چای تازه
- نوشیدن ۲ فنجای چای سبز گرم
- مسواک زدن با عصاره هسته گریپ فروت
- چرخاندن ترکیب آبلیمو تازه و ماست داخل دهان
- دهانشویه با ترکیب آبلیمو ، آب و یک قاشق نمک
- دهانشویه با ترکیب جوش شیرین و آب گرم
- چرخاندن محلول روغن کنجد و آب گرم داخل دهان
- جویدن چند تکه میخک تازه
- دهانشویه با ترکیب آب عسل و دارچین بعد از مسواک
- نوشیدن یک لیوان زغال اخته جوشیده
- جویدن هل تازه
- نوشیدن ۲ لیوان آب آناناس تازه
- جویدن دانه‌های رازیانه
- دهانشویه با ترکیب ۲ قاشق گلاب و یک لیوان آب
جلوگیری از ایجاد بوی بد دهان
در صورتی که درگیر بوی بد دهان نیستید یا به تازگی با روش‌های درمانی مختلف از شر آن خلاص شدید باید به فکر انجام اقدامات مفیدی برای پیشگیری از ایجاد عارضه بوی نامطبوع دهان باشید، پیشگیری کردن از ایجاد بوی بد دهان اصلا کار سختی نیست تنها کافی است، تغییراتی اندک در سبک زندگی‌‌تان ایجاد کنید و عادات غلط مضر برای سلامت دهان و دندان را برای همیشه کنار بگذارید.
۱۳ نکته مهم برای جلوگیری از ایجاد بوی بد دهان
- پرهیز از پرخوری و کنترل وزن
- رعایت بهداشت دهان و دندان
- پرهیز از مصرف دخانیات
- نوشدین آب به مقدار کافی در طول روز
- پرهیز از مصرف نوشیدنی های الکلی
- ورزش منظم در طول هفته
- اقدام برای درمان در صورت مبتلا بودن به مشکلات گوارشی
- عدم مصرف داروهای محرک ایجاد بوی بد دهان
- درمان سریع مشکلات دهان و دندان مثل پوسیدگی یا عفونت
- دوری از استرس و اضطراب
- تعویض ۳ ماه یک بار مسواک
- تمیز کردن منظم سینوس‌ها در صورت درگیر بودن با سینوزیت
- مراجعه به دندانپزشک برای چکاپ منظم
سخن پایانی
در این مقاله نکات مهم پیرامون هالیتوز مثل (علائم و راه‌های تشخیص، دلایل، روش‌های درمان دارویی، خانگی و گیاهی، نکته‌های مهم برای پیشگیری از ایجاد هالیتوزو ….) مرور شد، در صورتی که می‌خواهید برای همیشه از شر این عارضه خلاص شوید و درآینده درگیر آن نشوید پیشنهاد می‌شود نکات گفته شده را به ذهن بسپارید تا در صورت درگیری با هالیتوز به راحتی آن را از بین برده و همچنین ریسک مبتلا شدن به این عارضه در آینده را با انجام نکات ساده پیشگیری از هالیتوز کاهش دهید.
سوالات متداول
مهم‌ترین دلایل بوی بد دهان چیست؟
مسواک نزدن منظم بعد از هر وعده غذایی، عدم استفاده خمیر دندان‌های فلورایددار، عدم استفاده از نخ دندان، زیاده‌روی در مصرف غذاهای چرب و اسیدی، استعمال سیگار و قلیون، خشکی دهان، مصرف داروهای ضد حساسیت و ضد افسردگی، سرطان دهان، التهاب مری، تغییرات هورمونی بانوان در بارداری و چرخه قائدگی، عفونت لوزه، عمل بینی، رفلاکس معده، اضطراب، مشکلات کبد، مصرف الکل، عفونت معده و ….. جزو مهم‌ترین دلایل ایجاد بوی نامطبوع دهان هستند.
داروهای رایج درمان از بین بردن بوی بد دهان کدام هستند؟
دندانپزشکان بر اساس شرایط بیمار و علت اصلی به وجود آمدن بوی بد دهان در صورت نیاز داروهای مختلفی را برای از بین بردن بوی بد دندان و دهان بیمار تجویز می‌کنند، هیدروکسید منیزیم، مترونیدازول، اشتوتزن، لاکتوگام، کلرهگزیدین، کلرید سیتیل پیریدینیوم، مترونیدازول، لاکتوگام و …. جزو مهم‌ترین داروهای درمانی بوی بد دندان و دهان محسوب می‌شوند که می‌توان از آن‌ها با تجویز دندانپزشک برای درمان بوی بد دندان کمک گرفت.
بهترین روش‌های درمان گیاهی از بین بردن بوی بد دهان چیست؟
جویدن جعفری یا نعنای تازه، دهانشویه با روغن نارگیل و آب گرم، دهانشویه با ترکیب نمک اپسوم و یک لیوان آب گرم، غرغره ترکیب ۱ فنجان آب و ۳ قطره روغن اوکالیپوتوس، جویدن ۱ قاشق چایخوری روغن رازیانه، نوشیدن ۲ فنجای چای سبز گرم، مسواک زدن با عصاره هسته گریپ فروت، جویدن چند تکه میخک تازه، جویدن هل تازه، جویدن دانه‌های رازیانه و ….جزو مهم‌ترین روش‌های درمان گیاهی بوی بد دندان و دهان محسوب می‌شوند.
